| http://dbpedia.org/ontology/abstract
|
Willem Clæszoon van de Voldersgraft dit Gnapheus, (ou encore Willem de Volder, Gulielmus Fulonius, né en 1493 à La Haye; † le 29 septembre 1568 à Norden en Frise Orientale), est un humaniste et érudit protestant.
, Wilhelm Gnapheus, właśc. Wilhelm de Volder … Wilhelm Gnapheus, właśc. Wilhelm de Volder (ur. ok. 1493 w Hadze, zm. 29 września 1568 w Norden), holenderski działacz reformacji, humanista, współtwórca i rektor Gimnazjum w Elblągu, wykładowca królewieckiej Albertyny. Kształcił się początkowo w jednej ze szkół zakonnych w Hadze (s'Gravenhage), potem studiował na uniwersytecie w Kolonii (w latach 1511-1512 i prawdopodobnie 1515-1516), uzyskując stopnie bakałarza i magistra filozofii; przypuszczalnie studiował też teologię. U schyłku studiów lub już po ich zakończeniu przyjął święcenia kapłańskie. Powrócił następnie do Hagi, gdzie w 1520 został rektorem szkoły łacińskiej (gimnazjum). Dołączywszy do grona zwolenników reformacji, Gnapheus naraził się władzom krytyką zbytniego przywiązywania znaczenia do ceremonii kościelnych i w 1523 trafił do więzienia. Zwolniony został po interwencji namiestniczki Niderlandów księżnej Małgorzaty po trzech miesiącach. W więzieniu poznał wybitnego prawnika , od którego przyjął poglądy bliskie zwinglianizmowi; uznał m.in., że sakrament Eucharystii ma wymiar jedynie symboliczny i nie odnosi się do rzeczywistej obecności Chrystusa. W 1525 Gnapheus ponownie został uwięziony, po opublikowaniu ulotki krytykującej życie zakonne. Więziony był w jednej celi z , zwolennikiem reformacji, we wrześniu 1525 spalonym na stosie; Gnapheus potraktowany został dużo łagodniej, skazany jedynie na trzy miesiące aresztu w jednym z klasztorów. Napisał w tym czasie dialog odnoszący się prześladowania protestantów w Holandii Een troost ende spiegel der siecken a. Tobias ende Lazarus, który okazał się jego jedyną pracą w ojczystym języku. Przygotował też biografię Pistoriusa, pierwszego protestanckiego męczennika na ziemi holenderskiej, wstrzymując się jednak z publikacją aż do 1546. Po ponownym zwolnieniu z więzienia Gnapheus powrócił do pracy pedagogicznej, ale w obawie przed dalszymi prześladowaniami zrezygnował z kierowania szkołą w 1528 i przez pewien czas ukrywał się (publikując w tym okresie cenioną komedię szkolną Acolastus o synu marnotrawnym); wreszcie latem 1531, wraz z większą grupą holenderskich protestantów, przyjął zaproszenie księcia pruskiego Albrechta i osiadł w Elblągu. Przyjazd Gnapheusa i towarzyszy spotkał się z protestami biskupa warmińskiego Maurycego Ferbera, który przewidywał rychłe pozyskanie dla sprawy reformacji Rady Miejskiej Elbląga i samych elblążan, co rzeczywiście nastąpiło. Gnapheus obok aktywności duszpasterskiej prowadził działalność pedagogiczną, udzielając lekcji synom zamożnych mieszczan, za jego też sprawą Rada Miejska postanowiła stworzyć humanistyczną uczelnię w duchu protestantyzmu. Do uroczystego otwarcia placówki, nazwanej Gimnazjum Akademickim w Elblągu, doszło 29 września 1535, a Gnapheus objął funkcję rektora Gimnazjum. Szkoła kształciła w dziedzinie filozofii i łaciny oraz początków greki, medycyny, prawa i teologii, zyskując uznanie także poza Prusami, głównie dzięki działaniom rektora. W ramach promocji szkoły wystawiał on swoje sztuki teatralne, prezentując je szerszej publiczności w Elblągu i dbając o obecność notabli, m.in. księcia Albrechta i biskupa chełmińskiego Jana Dantyszka. We wrześniu 1536 Gnapheus wystawił sztukę Acolastus na Sejmiku Generalnym w Elblągu. Latem 1540 zorganizował na ulicach i rynku elbląskim przedstawienie plenerowe Triumphus eloquentiae, traktujące o zejściu muz z Olimpu do Elbląga. Rok później w Gdańsku wydał zbiór poezji uczniów Gimnazjum Elbląskiego Prima Aelbingensis..., poprzedzony wstępem własnego autorstwa. W okresie pobytu w Elblągu Gnapheus opracował ponadto rozprawę o teorii pisania utworów scenicznych De tragedia et comedia..., która pozostała jednak w rękopisie. W 1541 opublikował natomiast w Gdańsku sztukę Morosophus; sztuka, dedykowana księciu Albrechtowi i wystawiana rok wcześniej w Elblągu, była satyrą na astrologa i zdaniem wielu badaczy zawierała aluzje ośmieszające Kopernika i jego teorię heliocentryczną (T. Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej). M. Pawlak (Zasłużeni ludzie dawnego Elbląga) zwraca jednak uwagę, że Kopernik mógł się narazić władzom Elbląga nie tyle poglądami astronomicznymi, co ekonomicznymi, jako że postulował zamknięcie mennic w dużych miastach Prus Królewskich. Pawlak, powołując się na badania Juliana Lewańskiego i Józefa Lassoty, odrzuca tezę o wymierzeniu Morosophusa w osobę Kopernika, a dodatkowym potwierdzeniem jego poglądu ma być fakt przesłania egzemplarza sztuki z dedykacją autora uczniowi Kopernika, Jerzemu Retykowi. Stosunki Gnapheusa z biskupem Dantyszkiem uległy pogorszeniu po przejściu tego ostatniego na stolicę warmińską. Utraciwszy złudzenia co do możliwości przekonania elbląskiego rektora do powrotu do wiary katolickiej, Dantyszek podjął starania o usunięcie go ze swojej diecezji. W odpowiedzi o prawo pobytu w Elblągu Gnapheusa zabiegały u króla Zygmunta I władze miejskie Gdańska i samego Elbląga, argumentując m.in. „długo tęsknili mieszkańcy tej ziemi za takim nauczycielem”; starania te okazały się jednak nieskuteczne i w 1541 Gnapheus, wraz z założoną rodziną (żoną i dwojgiem dzieci), wyjechał na dwór Albrechta Hohenzollerna do Królewca. Powierzono mu tam funkcję radcy dworu do spraw osadnictwa holenderskiego, ogłaszał też w Królewcu drukiem swoje dzieła sceniczne. Utworzenie Albertyny umożliwiło Gnapheusowi powrót do aktywnej pracy pedagogicznej. W 1544 stanął na czele szkoły przygotowawczej do studiów uniwersyteckich („Pedagogium”). Trzy lata później podjął starania o uzyskanie katedry teologii; na przeszkodzie w jej objęciu stanęły braki formalne (nie był doktorem teologii) oraz spór z konkurentem , który wykazał sprzeczności w poglądach Gnapheusa z nauką Lutra. Oskarżony o sprzyjanie zwinglianizmowi, Gnapheus został aresztowany i ekskomunikowany, a następnie wydalony z Prus Książęcych. Kilka lat później w rozprawce Antilogia (1550) opisał spór ze Staphylusem i popierającym go , skarżąc się, że od współwyznawców spotkały go prześladowania „sroższe niż te, których doznał w Holandii ze strony papieżników”. Po wydaleniu z Prus Gnapheus udał się pod protekcję Jana Łaskiego, którego poznał w Królewcu i z którym korespondował. Łaski umożliwił mu wyjazd do księstwa Fryzji Wschodniej, gdzie Gnapheusa życzliwie przyjęła księżna , powierzając mu wychowanie swoich synów, a później misje dyplomatyczne w Anglii i Szwecji. U schyłku życia Gnapheus pełnił we Fryzji urząd rentmistrza. Uważał swój pobyt we Fryzji za pomyślny, czemu wyraz dał w poemacie Encomium Aembdanae civitatis (1553), zawierającym też podziękowania dla Jana Łaskiego. W tej sytuacji nie zdecydował się w 1554 na przyjęcie katedry teologii na Albertynie, którą zaproponowano mu po przejściu Staphylusa na katolicyzm, wybierając stały pobyt we Fryzji do końca życia. Odbył natomiast podróż do Królewca i osobiście odebrał akt rehabilitacyjny z rąk księcia Albrechta i senatu uniwersyteckiego. Do grona jego uczniów, których sam w rozprawie Antilogia określił mianem „najuczeńszych w Sarmacji młodzieńców, którzy dzięki jego rzetelnej nauce będą mogli wielkie oddać usługi swej ojczyźnie i przyjaciołom i być ich ozdobą”, należeli m.in. Mikołaj Firlej (późniejszy wojewoda lubelski), (instygator królewski), (burmistrz Gdańska), Jan von Lohe (burmistrz Królewca), Aleksander Suchten (lekarz królewski i poeta). Gnapheus zmarł w 1568 w Norden. i poeta). Gnapheus zmarł w 1568 w Norden.
, Willem van de Voldersgraft o Gnapheus, (Wi … Willem van de Voldersgraft o Gnapheus, (Willem de Volder, Gulielmus Fulonius (La Haya, 1493-Norden, 29 de septiembre de 1568) humanista y erudito calvinista. Miembro de una familia acomodada, estudió en la Universidad de Colonia y fue rector de latín en La Haya desde 1520, ciudad donde entró en contacto con la reforma protestante y donde en 1523 lo encarcelan junto con su amigo por hereje. Más tarde, en un nuevo encarcelamiento, conoció a y al salir de prisión en 1528, deja los Países Bajos perseguido por la inquisición. En 1531, se establece en Elbing, Prusia Real, donde durante una procesión de carnaval se mofó de altos cargos eclesiásticos. En 1535 fue nombrado profesor de latín de la ciudad y en 1541 se estableció en Kœnigsberg y fue profesor de la Albertina. Pero el profesor de teología de la universidad, , lo acusó de proselitismo anabaptista y lo excluyen del consejo universitario. Excomulgado el 9 de junio de 1547 deja Prusia y la regente de Frisia Oriental, Ana de Oldenburgo, le ofrece un puesto de secretario y preceptor. Escribió piezas de teatro en latín, como por ejemplo Acolastus de filio prodigo, compuesta en 1507 pero editada solo en 1529.mpuesta en 1507 pero editada solo en 1529.
, Willem Claesz. de Volder (ook bekend als W … Willem Claesz. de Volder (ook bekend als Willem van de Voldersgraft, Giuglielmus Gnapheus of Guilielmus Fullonius, Den Haag 1493 - Norden, 29 september 1568) was een Nederlands humanist, docent, geestelijke en schrijver.De naam Gnapheus (Γναφευς) is Grieks voor Volder, FVLLONIVS heeft dezelfde betekenis in het Latijn. Vanwege zijn Bijbels-humanistische en reformatorische opvattingen werd hij door de Rooms-Katholieke Kerk vervolgd, en later ook door de Lutherse Kerk geëxcommuniceerd. Hij wordt beschouwd als een van eerste Nederlandse protestanten, met een belangrijke rol tijdens het begin van de Reformatie in Nederland. het begin van de Reformatie in Nederland.
, Wilhelm (sometimes William, Willem, Guilie … Wilhelm (sometimes William, Willem, Guilielmus) Gnapheus (de Volder, van de Voldesgraft, Fulonius; 1493 in The Hague – 29 September 1568 in Norden, Lower Saxony) was a Dutch-born Protestant religious figure and writer. After studying at the University of Cologne, in 1520 Gnapheus became dean of a Latin school in The Hague, where he encountered Reformation ideas. When in 1523 he and Cornelis Hoen were arrested, he met Jan de Bakker (Johannes Pistorius), the first Protestant martyr (1525) in the Netherlands. Gnapheus had been incarcerated together with de Bakker, but was released, then had to flee the inquisition. In 1528, because of religious persecution, Gnapheus emigrated to northern Germany. He wrote a play in Latin, Acolastus, based on the story of the Prodigal Son. This was performed by his pupils in 1529, and was translated into German in 1530 by Georg Binder of Zürich, published in 1536. In 1540 it was published in English translation by John Palsgrave. In 1531 Gnapheus went with a group to the city of Elbing (Elbląg) in Royal Prussia, Poland. The neighboring Duchy of Prussia had converted to Lutheranism in 1525. At the request of the Elbing city council, he opened a Latin school, which he operated in 1535-41. While there, Gnapheus was involved in a carnival play which mocked Prince-Bishop Mauritius Ferber, Nicolaus Copernicus and other Catholic clergy of the neighboring Prince-Bishopric of Ermeland. Since 1537, Johannes Dantiscus, Ferber's successor as prince-bishop, spoke out against Gnapheus, who had to move on to the court of Duke Albert of Prussia in Königsberg (Królewiec). Until 1547, Gnapheus taught at what in 1544 became the University of Königsberg. Due to conflicts between the local Lutherans and Gnapheus' Dutch Reformed Church, he was removed from his post. Gnapheus served as tutor for Countess Anna of Oldenburg, consort in East Frisia, in Norden until his death in 1568.Frisia, in Norden until his death in 1568.
, Wilhelm Gnapheus, auch Willem de Volder, Willem van de Voldersgraft oder Gulielmus Fullonius (* 1493 in Den Haag; † 29. September 1568 in Norden) war ein Humanist und reformierter protestantischer Gelehrter.
|
| rdfs:comment |
Willem Claesz. de Volder (ook bekend als W … Willem Claesz. de Volder (ook bekend als Willem van de Voldersgraft, Giuglielmus Gnapheus of Guilielmus Fullonius, Den Haag 1493 - Norden, 29 september 1568) was een Nederlands humanist, docent, geestelijke en schrijver.De naam Gnapheus (Γναφευς) is Grieks voor Volder, FVLLONIVS heeft dezelfde betekenis in het Latijn.VS heeft dezelfde betekenis in het Latijn.
, Wilhelm (sometimes William, Willem, Guilie … Wilhelm (sometimes William, Willem, Guilielmus) Gnapheus (de Volder, van de Voldesgraft, Fulonius; 1493 in The Hague – 29 September 1568 in Norden, Lower Saxony) was a Dutch-born Protestant religious figure and writer. In 1528, because of religious persecution, Gnapheus emigrated to northern Germany. He wrote a play in Latin, Acolastus, based on the story of the Prodigal Son. This was performed by his pupils in 1529, and was translated into German in 1530 by Georg Binder of Zürich, published in 1536. In 1540 it was published in English translation by John Palsgrave. in English translation by John Palsgrave.
, Wilhelm Gnapheus, właśc. Wilhelm de Volder (ur. ok. 1493 w Hadze, zm. 29 września 1568 w Norden), holenderski działacz reformacji, humanista, współtwórca i rektor Gimnazjum w Elblągu, wykładowca królewieckiej Albertyny.
, Willem van de Voldersgraft o Gnapheus, (Wi … Willem van de Voldersgraft o Gnapheus, (Willem de Volder, Gulielmus Fulonius (La Haya, 1493-Norden, 29 de septiembre de 1568) humanista y erudito calvinista. Miembro de una familia acomodada, estudió en la Universidad de Colonia y fue rector de latín en La Haya desde 1520, ciudad donde entró en contacto con la reforma protestante y donde en 1523 lo encarcelan junto con su amigo por hereje. Más tarde, en un nuevo encarcelamiento, conoció a y al salir de prisión en 1528, deja los Países Bajos perseguido por la inquisición.aíses Bajos perseguido por la inquisición.
, Willem Clæszoon van de Voldersgraft dit Gnapheus, (ou encore Willem de Volder, Gulielmus Fulonius, né en 1493 à La Haye; † le 29 septembre 1568 à Norden en Frise Orientale), est un humaniste et érudit protestant.
, Wilhelm Gnapheus, auch Willem de Volder, Willem van de Voldersgraft oder Gulielmus Fullonius (* 1493 in Den Haag; † 29. September 1568 in Norden) war ein Humanist und reformierter protestantischer Gelehrter.
|
